Newyddion Diweddaraf 2021

Mae ymchwil newydd gan Brifysgol Abertawe yn archwilio effaith Covid-19 ar weithgarwch corfforol, iechyd meddwl a lles plant yng Nghymru. 

Mae awdur adroddiad newydd a gafodd ei gomisiynu gan Weinidog Iechyd Meddwl, Llesiant a'r Gymraeg Llywodraeth Cymru wedi gwneud 12 o argymhellion polisi i Lywodraeth Cymru i fynd i'r afael â'r argyfwng ail gartrefi yng Nghymru a'i effaith ar gymunedau Cymraeg.

Mae Prifysgol Abertawe yn cefnogi'r Wythnos Gweithredu ar Wastraff Bwyd gyntaf erioed yn y DU. 

Gwnaeth y Gwir Anrhydeddus Mark Drakeford AS, Prif Weinidog Cymru, agor Sefydliad Astudiaethau Uwch Morgan (SAUM) yn swyddogol heddiw (dydd Gwener, 26 Chwefror) yn ystod seremoni rithwir.

Tynnir sylw at ymchwil gwyddonydd o Brifysgol Abertawe i nodweddion geometregol damcaniaethau ffisegol mewn papur newydd. 

Mae personoliaeth wedi cael ei disgrifio ar gyfer mathau gwahanol o rywogaethau anifeiliaid, o forgrug i epaod. Mae rhai unigolion yn swil ac yn sefydlog, ond mae eraill yn fentrus ac yn fywiog. Nawr, mae astudiaeth newydd a gyhoeddir yn Ecology and Evolution wedi datgelu bod dull nofio pysgodyn yn rhoi llawer o wybodaeth am ei bersonoliaeth.

Mae academyddion o Brifysgol Abertawe'n cyfrannu at astudiaeth ryngwladol sy'n archwilio effaith ymatebion llywodraethau i Covid-19 ar grwpiau diamddiffyn. 

Mae ymchwil newydd gan wyddonwyr o Brifysgol Abertawe mewn cydweithrediad â gwyddonwyr ym Mhrifysgol Bryste ac yn Sefydliad Francis Crick yn Llundain wedi awgrymu y gallai deietau sy'n cynnwys llawer o'r siwgr ffrwctos atal systemau imiwnedd pobl rhag gweithredu'n gywir, mewn ffyrdd a fu, hyd yn hyn, yn anhysbys i raddau helaeth.

Mae rhai o fyfyrwyr nyrsio Prifysgol Abertawe wedi helpu cleifion mewn ysbyty yng ngorllewin Cymru i gadw mewn cysylltiad â'u hanwyliaid. 

Mae Prifysgol Abertawe'n chwilio am wirfoddolwyr o Dde Cymru i fod yn rhan o ymchwil hollbwysig i weld a allai chwistrell i'r trwyn sydd ar gael i'w phrynu helpu i amddiffyn pobl yn erbyn Covid-19. 

Mae grant Ewropeaidd sylweddol wedi cael ei ddyfarnu i bartneriaid yng Nghymru ac Iwerddon, gan gynnwys Prifysgol Abertawe, i wneud gwaith ymchwil ar ddatblygu ceirch fel cynnyrch bwyd iach a chnwd sy'n gallu gwrthsefyll yr hinsawdd.

Mae myfyrwyr parafeddygol Prifysgol Abertawe wedi cael brechiad yn erbyn coronafeirws wrth iddynt barhau i weithio ar reng flaen y GIG. 

Mae ffrindiau di-rif Hywel Francis – yr addysgwr oedolion, yr hanesydd, yr ymgyrchydd a'r seneddwr – ym Mhrifysgol Abertawe a'r tu hwnt yn galaru ar ôl iddo farw'n 74 oed.

Mae’r Coleg Cymraeg Cenedlaethol wedi penodi pum llysgennad newydd ar gyfer 2021 o Brifysgol Abertawe i rannu Sŵn y Stiwdants ac annog mwy o ddarpar fyfyrwyr i ymddiddori ym maes addysg uwch cyfrwng Cymraeg.

Mae pobl sy'n dioddef o asthma yn ardaloedd mwyaf difreintiedig Cymru 50% yn fwy tebygol o gael eu derbyn i ysbyty ac o farw o asthma na'r rhai sy'n byw yn yr ardaloedd lleiaf difreintiedig, yn ôl astudiaeth newydd dros bum mlynedd o fwy na 100,000 o bobl.

Roedd mwy na hanner y bobl y bu'n rhaid iddynt hunanynysu yn teimlo bod hynny wedi effeithio ar eu hiechyd meddwl a dywedodd mwy na chwarter ohonynt ei fod wedi effeithio'n negyddol ar eu hincwm, yn ôl ymchwil Prifysgol Abertawe. 

Mae Prifysgol Abertawe'n arwain y frwydr yn erbyn camfanteisio'n rhywiol ar blant ar-lein ar ôl cael cyllid sylweddol am brosiect arloesol newydd sy'n canolbwyntio ar atal perthnasoedd amhriodol ar-lein. 

Mae prosiect newydd ar y cyd sydd am gefnogi myfyrwyr sy'n teimlo'n unig ac yn ynysig wedi cael ei lansio gan Brifysgol Abertawe a Phrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant (PCYDDS).  

Mae rhestr DataIQ 100 ar gyfer 2021 yn cydnabod bod yr Athro David Ford, Cyfarwyddwr y Grŵp Gwyddor Data Poblogaeth ym Mhrifysgol Abertawe, ymhlith y bobl fwyaf dylanwadol ym maes data a dadansoddeg.

Fel rhan o drefniant cydweithio rhwng ymchwilwyr yn y Sefydliad Ymchwil Diogelwch Ynni (ESRI) ym Mhrifysgol Abertawe a’r cynhyrchydd sment, Hanson UK, mae uned arddangos newydd ar gyfer hydrogen gwyrdd wedi cael ei gosod yng ngwaith Regen GGBS y cwmni ym Mhort Talbot, De Cymru.

Mae Academi Hywel Teifi Prifysgol Abertawe yn galw ar fyfyrwyr sydd am astudio ar gyfer gradd ymchwil ôl-radd trwy gyfrwng y Gymraeg i wneud cais am ysgoloriaeth newydd er cof am yr Athro Hywel Teifi Edwards.

Mae mamau sy'n ennill incwm isel yn benyweiddio eu plant yn y groth drwy addasu eu hormonau, ond mae mamau sy'n ennill incwm uchel yn gwryweiddio eu plant, yn ôl astudiaeth fawr sy'n seiliedig ar hyd bysedd, dan arweiniad arbenigwr o Brifysgol Abertawe.

Mae cyn-ysgrifennydd gwladol yr Unol Daleithiau Hillary Clinton wedi cyhoeddi bod Rhaglen Heriau Byd-eang Hillary Rodham Clinton ym Mhrifysgol Abertawe wedi cael ei hymestyn i gynnwys pum ysgolhaig arall.

Bydd cleifion sy'n dioddef o glefyd ar y galon ynghyd â diabetes yn gallu gwneud eu hymarferion adfer yn fwy diogel, diolch i gyfarwyddyd cyntaf y byd ar y pwnc, a gyhoeddwyd gan academydd o Brifysgol Abertawe ac arbenigwyr rhyngwladol eraill.

Wrth i'r pandemig barhau i reoli ein bywydau, gofynnir i bobl yng Nghymru rannu eu profiadau fel rhan o ymchwil barhaus i'r ffordd y maent yn ymdopi â'r argyfwng coronafeirws.

Mae astudiaeth o’r camau y mae plant yn mynd drwyddynt wrth iddynt gyd chwarae yn cael eu hamlygu mewn ymchwil newydd gan academydd ym Mhrifysgol Abertawe.

Mae disgyblion Blwyddyn 7 mewn dwy ysgol leol wedi cael eu hannog i ddarllen ac i hybu eu llythrennedd yn ystod y cyfyngiadau symud, diolch i brosiect Prifysgol Abertawe. 

Yn ôl ymchwil newydd gan wyddonwyr o Brifysgol Abertawe, mae rampiau cychod yn helpu cregyn gleision rhesog (Dreissena polymorpha) hynod ymledol i fynd ar led. Er mwyn atal y rhywogaeth hon rhag ymledu, mae Dr Marta Rodriguez-Rey a'i chyd-awduron yn awgrymu yn yr astudiaeth newydd y dylid rhoi mesurau rheoli llym ar waith a monitro rampiau cychod penodol.

Gallai miliynau o fyfyrwyr ledled y byd fod ar eu hennill pe bai eu haddysgwyr yn mabwysiadu ymagwedd fwy hyblyg ac ymarferol, yn ôl arbenigwyr o Brifysgol Abertawe. 

Mae ymchwilydd o Brifysgol Abertawe yn gofyn am wirfoddolwyr o Gymru i rannu eu hatgofion o drychinebau yn y gorffennol ar gyfer astudiaeth newydd a fydd yn edrych ar y ffordd y mae pobl sy'n byw yng Nghymru ac yn Ffrainc yn ymdrin â'r atgofion hyn.

Bydd Mark Blagrove, arbenigwr cwsg Prifysgol Abertawe, yn cyflwyno digwyddiad arbennig i gofio achlysur arwyddocaol yn hanes dadansoddi breuddwydion.

Mae Prifysgol Abertawe wedi cryfhau eu perthynas â Faradair Aerospace, a fydd yn ailgyflwyno maes cynhyrchu awyrennau ar raddfa fawr yn y DU, gyda chynlluniau i gynhyrchu 300 o awyrennau cynaliadwy wedi'u dylunio ym Mhrydain erbyn 2030.

Roedd yr hyfforddwraig rygbi Tirion Thomas yn falch o gael ei hanrhydeddu am ei hymroddiad i chwaraeon, ond mae hi bellach yn rhoi'r un ymrwymiad i'w gyrfa hirdymor ag y mae i bob gêm. 

Gwnaeth gallu rhai cobraod i boeri eu gwenwyn, sy'n unigryw ymysg nadroedd, ddatblygu fel mecanwaith amddiffynnol i achosi poen yn hytrach nag i ddal ysglyfaethau, yn ôl ymchwil newydd gan dîm sy'n cynnwys ymchwilydd o Brifysgol Abertawe.

Mae chwe gwaith cynifer o achosion o anhwylder pwysedd yr ymennydd – sy'n effeithio ar fenywod yn bennaf, gan achosi cur pen a cholli golwg yn barhaol weithiau – na'r cyfanswm 15 mlynedd yn ôl, ac mae cysylltiad rhyngddo a gordewdra ac amddifadedd, yn ôl ymchwilwyr o Brifysgol Abertawe.

Mae'r gwyddonwyr a dynnodd sylw at nodweddion trechu heintiau bacteria yn y pridd yng Ngogledd Iwerddon wedi gwneud darganfyddiad cyffrous arall yn yr ymdrech i ddod o hyd i wrthfiotigau newydd. 

Caiff y rhestr hir ryngwladol ar gyfer un o wobrau llenyddol mwyaf y byd i lenorion ifanc – Gwobr Dylan Thomas Prifysgol Abertawe – ei chyhoeddi heddiw, ac mae'n cynnwys naw llyfr cyntaf, y nifer mwyaf erioed.

Mae ymchwilwyr o Brifysgol Abertawe wedi cael eu comisiynu gan y Senedd i archwilio profiadau pobl o gael gwybod gan y gwasanaeth Profi, Olrhain a Diogelu fod yn rhaid iddynt hunanynysu.

Mae prosiect Copperopolis, sydd wrth wraidd y broses o adfywio gwaith copr yr Hafod-Morfa, wedi cael ei ddewis fel esiampl o'r ffordd y mae prifysgolion ledled Cymru yn gweithio gyda'u cymunedau, gan greu manteision cymdeithasol ac economaidd.

Mae rhaglen ASTUTE 2020, sy’n cael ei hariannu gan yr UE, ac sy’n rhan o Brifysgol Abertawe, wedi darparu cefnogaeth Ymchwil, Datblygu ac Arloesi (RD&I) diwydiannol i helpu Brother Industries (U.K) Ltd. i gynhyrchu cetrisen inc gyntaf brand Brother a gynhyrchwyd o ddeunyddiau wedi’u hailgylchu a adferwyd o gynnyrch Diwedd Oes.

Mae ymchwilydd o Brifysgol Abertawe wedi cael cydnabyddiaeth ryngwladol am ei waith ym maes datgarboneiddio diwydiannol. 

Bydd adeiladau ynni gweithredol – sy'n cynhyrchu, yn storio ac yn rhyddhau eu hynni solar eu hunain – yn cael eu hadeiladu yn India, gan helpu rhai o'r 600,000 o bentrefi yn y wlad sy'n cael problemau gyda chyflenwad trydan.

Mae prosiect o Brifysgol Abertawe wedi cael cyllid i ymchwilio i'r defnydd o alcohol gan bobl o gefndiroedd sipsiwn, Roma a theithwyr. 

Mae ymchwilwyr ym Mhrifysgol Abertawe wrthi'n datblygu'r ddyfais glyfar gyntaf a fydd yn cyflwyno brechlyn COVID-19 ac yn mesur ei effeithiolrwydd drwy fonitro ymateb cysylltiedig y corff.

Awgryma ymchwil newydd gan Brifysgol Abertawe bod system fonitro meddyginiaethau syml dan arweiniad nyrs neu ofalwr yn gallu helpu i leihau salwch yn ymwneud â meddyginiaeth ar gyfer pobl sy’n byw mewn cartrefi gofal preswyl – ac mae’r broses ond yn cymryd ychydig funudau ar gyfer pob claf.

Mae dau o gyrsiau Prifysgol Abertawe ymysg y cymwysterau ôl-raddedig cyntaf i gael eu hachredu gan y Gymdeithas Ddaearyddol Frenhinol. 

Mae'r Athro Gert Aarts FLSW, o Adran Ffiseg Prifysgol Abertawe, wedi cael ei benodi'n Gyfarwyddwr Interim Canolfan Ewrop ar gyfer Astudiaethau Damcaniaethol mewn Ffiseg Niwclear a Meysydd Cysylltiedig (ECT*)

Mae adolygiad newydd gan Brifysgol Abertawe'n datgelu bod pobl ledled y byd yn glynu wrth ffordd o addysgu sy'n aneffeithiol ac a all fod yn niweidiol i ddysgwyr.