Y straeon a geir mewn cylchoedd coed

Y Broblem

Er mwyn deall sut a pham  nad yw'r newidiadau a welir yn ein hinsawdd heddiw yn naturiol a pham maent yn peri perygl, mae angen i ni ddeall cyd-destun tymor hir yr hinsawdd - sut mae'r hinsawdd wedi newid yn y gorffennol - a sut mae gweithredu dynol wedi effeithio ar yr effaith tŷ gwydr naturiol.

Y Dull

Mae astudio sut mae ein hinsawdd wedi newid drwy'r oesoedd yn rhoi'r newidiadau rydym yn eu gweld heddiw mewn cyd-destun. Oherwydd bod cofnodion metereolegol ar gael am y ganrif ddiwethaf yn unig, mae angen i ni ddadansoddi archifau hinsawdd naturiol i weld y darlun tymor hwy.

Mae'r Grŵp Ymchwil Cylchoedd Coed ym Mhrifysgol Abertawe'n arbenigwyr sy'n arwain y ffordd yn fyd-eang ym maes dadansoddi'r wybodaeth am yr hinsawdd a gedwir mewn cylchoedd coed.  Mae'r grŵp yn samplu coed hynafol o goedwigoedd ar bob cyfandir lle mae coed yn tyfu.

Yr Effaith

• Mae ymchwil y grŵp wedi arwain at sawl darganfyddiad gwyddonol am hinsawdd y gorffennol. Er enghraifft maent wedi darganfod bod cylchoedd coed derw ym Mhrydain yn cynnwys llofnod cemegol sy'n dangos pa mor lawog fu ein hafau, o flwyddyn i flwyddyn. Llwyddodd y tîm i greu cofnod o ba mor lawog fu hafau Prydain dros y 900 o flynyddoedd diwethaf. Datgelodd y cofnod hwn - yr un cyntaf o'i fath yn y byd - fod dirywiad hinsawdd y DU yn y gorffennol wedi cyd-fynd â newynau ofnadwy, a pha mor agos yw’r cysylltiad rhwng sefydlogrwydd ein cymdeithas a sefydlogrwydd ein hinsawdd.
• Mae'r gwaith yn ymchwilio hefyd i sut mae clefydau coed yn effeithio ar goetiroedd Prydain. Yn ein hinsawdd newidiol, mae clefydau'n effeithio fwyfwy ar goed a choetiroedd. Mae'r coed sy'n goroesi yn cynnwys cofnod yn eu cylchoedd coed o hanes y clefydau sydd wedi effeithio ar y goeden, sy'n helpu rheolwyr coetiroedd i ddeall sut mae'r clefydau hyn yn esblygu dros amser.