Y straeon a geir mewn cylchoedd coed

Y Broblem

Er mwyn deall sut a pham  nad yw'r newidiadau a welir yn ein hinsawdd heddiw yn naturiol a pham maent yn peri perygl, mae angen i ni ddeall cyd-destun tymor hir yr hinsawdd - sut mae'r hinsawdd wedi newid yn y gorffennol - a sut mae gweithredu dynol wedi effeithio ar yr effaith tŷ gwydr naturiol.

Mae astudio sut mae ein hinsawdd wedi newid drwy'r oesoedd yn rhoi'r newidiadau rydym yn eu gweld heddiw mewn cyd-destun. Oherwydd bod cofnodion metereolegol ar gael am y ganrif ddiwethaf yn unig, mae angen i ni ddadansoddi archifau hinsawdd naturiol i weld y darlun tymor hwy.

Mae'r Grŵp Ymchwil Cylchoedd Coed ym Mhrifysgol Abertawe'n arbenigwyr sy'n arwain y ffordd yn fyd-eang ym maes dadansoddi'r wybodaeth am yr hinsawdd a gedwir mewn cylchoedd coed.  Mae'r grŵp yn samplu coed hynafol o goedwigoedd ar bob cyfandir lle mae coed yn tyfu.

Yr Effaith

• Mae ymchwil y grŵp wedi arwain at sawl darganfyddiad gwyddonol am hinsawdd y gorffennol. Er enghraifft maent wedi darganfod bod cylchoedd coed derw ym Mhrydain yn cynnwys llofnod cemegol sy'n dangos pa mor lawog fu ein hafau, o flwyddyn i flwyddyn. Llwyddodd y tîm i greu cofnod o ba mor lawog fu hafau Prydain dros y 900 o flynyddoedd diwethaf. Datgelodd y cofnod hwn - yr un cyntaf o'i fath yn y byd - fod dirywiad hinsawdd y DU yn y gorffennol wedi cyd-fynd â newynau ofnadwy, a pha mor agos yw’r cysylltiad rhwng sefydlogrwydd ein cymdeithas a sefydlogrwydd ein hinsawdd.
• Mae'r gwaith yn ymchwilio hefyd i sut mae clefydau coed yn effeithio ar goetiroedd Prydain. Yn ein hinsawdd newidiol, mae clefydau'n effeithio fwyfwy ar goed a choetiroedd. Mae'r coed sy'n goroesi yn cynnwys cofnod yn eu cylchoedd coed o hanes y clefydau sydd wedi effeithio ar y goeden, sy'n helpu rheolwyr coetiroedd i ddeall sut mae'r clefydau hyn yn esblygu dros amser.