Ymchwil yr Ysgol Addysg

Mae cryfderau ymchwil yr Ysgol Addysg yn cynnwys wyth phrif faes ysgolheictod:

Plentyndod cynnar
Sgiliau digidol
Ehangu cyfranogiad
Arweinyddiaeth
Dysgu proffesiynol (gan gynnwys Anghenion Dysgu Ychwanegol)
Addysgu Athrawon
Ymgysylltu â Rhieni
Dulliau Ymchwil

Mae gan bob aelod o staff academaidd Ysgol Addysg Prifysgol Abertawe ddoethuriaeth ac maen nhw'n cynnal ymchwil. Mae proffil ymchwil yr adran yn cynrychioli diddordebau helaeth ym maes addysg, ac mae gan y rhai hynny sydd â swyddi uwch broffil ymchwil rhyngwladol â chofnod cryf o sicrhau incwm ymchwil. Mae'r rhan fwyaf o staff wedi goruchwylio myfyrwyr ôl-raddedig yn llwyddiannus i gwblhau eu graddau, ac mae ganddynt ystod o arbenigedd yn y ddisgyblaeth.

Mae gan y tîm ymchwil yn Ysgol Addysg Prifysgol Abertawe gofnod da o ennill grantiau, ac mae sawl cynnig mawr am arian ar y gweill. Yn 2018/19, sicrhaodd Dr Helen Lewis brosiect Dyfodol Llwyddiannus i Bawb Llywodraeth Cymru/CCAUC/WISERD fel arweinydd y Brifysgol. Dyfarnwyd 'gwobr gwmpasu' gan y Gymdeithas ar gyfer Ymchwil i Addysg Uwch (SRHE) i Dr Ceryn Evans.

O ran cyllid ymchwil ers mis Medi 2018, dyfarnwyd grant gan Lywodraeth Cymru i Dr Michelle Jones i archwilio'r Achrediad Dysgu Proffesiynol.

Mae Dr Ceryn Evans newydd dderbyn grant gan yr Academi Brydeinig i archwilio ffactorau sy'n atal pobl ifanc rhag mynd i'r Brifysgol. Mae'r Athro Alma Harris a Dr Michelle Jones wedi derbyn grant ymchwil gan y Cyngor Gweithlu Addysg i edrych ar yr hyn sy'n cymell pobl i addysgu. Dyma astudiaeth gymharol ryngwladol.

Mae'r Athro Alma Harris a Dr Michelle Jones hefyd yn rhan o brosiect ymchwil byd-eang sy'n edrych ar arweinyddiaeth mewn 62 o wledydd.

Mae'r Rhwydwaith Cenedlaethol a ariennir gan Lywodraeth Cymru sy'n cael ei arwain gan yr Athro Tom Crick yn cynnig y sylfaen ar gyfer ymchwil ar dechnolegau newydd mewn ysgolion. Dyma rwydwaith o fri sy'n cyrraedd Cymru gyfan.

Adlewyrchir effaith a phroffil rhyngwladol gwaith yr academyddion mewn nifer o ddangosyddion a mesurau. O ran effaith eu gwaith ymchwil ar bolisi, ymchwil ac ymarfer, mae'r canlynol yn amlinellu cyfraniad sylweddol aelodau gwahanol y staff academaidd.

1. Diddordebau ymchwil: Sgiliau/addysgeg ddigidol, addysg gyfrifiadureg, addysg STEM, diwygio'r cwricwlwm, modelau dysgu proffesiynol.

2. Meysydd ymchwil posibl ar gyfer goruchwylio PhD: Meysydd sy'n torri ar draws cyfrifiadureg/digidol/data/polisi cyhoeddus o ddata cymdeithasol mawr/gwyddor ddata/systemau deallus, i arloesi gwasanaethau cyhoeddus, gwybodeg iechyd a pholisi gwyddoniaeth/arloesi.

Mae ymchwil yr Athro Tom Crick yn rhyngddisgyblaethol o ran natur ac yng nghanol y rhyngwyneb polisi ymchwil/cyhoeddus: addysg STEM, addysgeg ddigidol, diwygio'r cwricwlwm, gwyddor ddata, systemau deallus, cynaliadwyedd meddalwedd, trawsnewidiadau digidol, arloesi gwasanaethau cyhoeddus a sgiliau/isadeiledd ar gyfer yr economi ddigidol. Roedd yr Athro Crick yn Gymrawd Gwyddor Ddata Nesta (2013-2015), gan ddatblygu dulliau i ymgorffori gallu'r gwyddor ddata i lywodraeth er mwyn gwneud polisïau mwy effeithiol sy'n seiliedig ar ymchwil. Bu'n Gymrawd Ymddiriedolaeth Goffa Winston Churchill (2015), yn Gymrawd Addysgu'r Academi Addysg Uwch (2014), yn Gymrawd y Sefydliad Cynaliadwyedd Meddalwedd (2014) ac yn Gymrawd y Cyfryngau Gwyddoniaeth (2011) gyda BBC Wales.

Ym mis Mehefin 2017, fe'i hanrhydeddwyd ag MBE  yn Anrhydeddau Pen-blwydd y Frenhines am "wasanaethau i gyfrifiadureg a hyrwyddo addysg gyfrifiadureg”. Ym mis Mawrth 2017, cyhoeddwyd mai'r Athro Crick oedd cadeirydd y Rhwydwaith Cenedlaethol ar gyfer Rhagoriaeth mewn Gwyddoniaeth a Thechnoleg, sef buddsoddiad gwerth £4m gan Lywodraeth Cymru. Ym mis Mai 2017, gwahoddwyd yr Athro Crick i ymuno â'r panel arbenigol ar gyfer Adolygiad o Arloesi Digidol a Dyfodol Gwaith yng Nghymru Llywodraeth Cymru, i adrodd yn ôl ar ddechrau 2019. Ym mis Tachwedd 2018, penodwyd yr Athro Crick yn Gomisiynydd Comisiwn Seilwaith Cenedlaethol Cymru, i roi cyngor annibynnol i Lywodraeth Cymru ar strategaeth buddsoddiad seilwaith economaidd ac amgylcheddol dros gyfnod o 5 i 30 mlynedd.

1. Diddordebau ymchwil: Ehangu cyfranogiad mewn addysg uwch, mynediad a chyfranogiad mewn addysg ôl 16, dosbarth cymdeithasol ac anghydraddoldebau addysgol.

2. Meysydd ymchwil posibl ar gyfer goruchwylio PhD: Ymchwil ansoddol a lleoliad mewn cymdeithaseg addysg.

Mae Dr Ceryn Evans yn ymchwilydd ar ddechrau ei gyrfa sydd eisoes wedi bod yn rhan o brosiectau ymchwil amrywiol yn ystod ei hamser gyda WISERD ym Mhrifysgol Caerdydd. Mae hi'n ymchwilydd a adnabyddir yn rhyngwladol, ac mae ei hallbynnau'n gryf. Dyfarnwyd cynnig iddi'n ddiweddar gan yr Academi Brydeinig, ac mae hi'n gweithio gyda Harris a Jones ar brosiect ymchwil y Cyngor Gweithlu Addysg (EWC) a ddyfarnwyd yn ddiweddar.

Mae hi wedi cael ei henwebu ar gyfer Medal Dillwyn Cymdeithas Ddysgedig Cymru am gyflawni rhagoriaeth fel ymchwilydd ar ddechrau ei gyrfa.

Trefnodd Evans a Knight ddigwyddiad Ymchwilwyr ar Ddechrau eu Gyrfa BERA ym Mhrifysgol Abertawe ym mis Ionawr 2019.

Rwyf yng nghanol gwerthusiad tair blynedd o hyd o brosiect Barod i'r Feithrinfa, Barod i Ddysgu (Gwasanaeth Cymorth i Addysg yn y Cartref).

Gwerthusiad meintiol o'r Gronfa Ymgysylltiad Rhieni, Ymddiriedolaeth Sutton.

Wedi derbyn grantiau o Gymdeithas Addysg, Arweinyddiaeth, Rheoli a Gweinyddu Prydain ar gyfer ymchwil i: Anghenion hyfforddi a datblygu penaethiaid adrannau mewn prifysgolion; a recriwtio penaethiaid mewn ysgolion â thueddiad crefyddol.

1. Diddordebau ymchwil: Polisi addysgu, arweinyddiaeth addysg a gwella systemau.

2. Meysydd ymchwil posibl ar gyfer goruchwylio PhD: Dysgu proffesiynol, gwella ysgolion ac arweinyddiaeth ddosbarthedig.

Mae'r Athro Alma Harris yn enwog yn rhyngwladol am ei hymchwil a'i gwaith ar arweinyddiaeth addysgol, polisi addysg a gwella ysgolion. Yn 2009–2012, roedd hi'n Uwch-ymgynghorydd Polisi i Lywodraeth Cymru, gan gynorthwyo â'r broses o ddiwygio'r system gyfan. Bu'n arwain y gwaith o ddatblygu cymhwyster meistr ar gyfer athrawon newydd gymhwyso yng Nghymru a'i roi ar waith. Mae ganddi berthynas dda â Llywodraeth Cymru o hyd, ac ar hyn o bryd mae hi'n rhan o brosiect ymchwil a ariennir gan Lywodraeth Cymru sy'n canolbwyntio ar bolisi.

O ran parch rhyngwladol, mae'r Athro Harris wedi bod yn ymgynghorydd addysg i Fanc y Byd ers 2009, gan gyfrannu at raglenni ymchwil sydd â'r nod o gefnogi a gwella ysgolion ledled Rwsia. Mae'r Athro Harris yn Athro Gwadd yn Ysgol Uwch Economeg Moscow a Phrifysgol Southampton.

Mae hi'n Uwch-gymrawd Ymchwil ym Mhrifysgol Addysg Hong Kong. Mae'r Athro Harris yn Gyn-lywydd y Gyngres Ryngwladol ar gyfer Effeithiolrwydd a Gwella Ysgolion (ICSEI) sef sefydliad sy'n ymroi i wella ansawdd a chyfiawnder mewn addysg. Ym mis Ionawr 2016, derbyniodd wobr oes er anrhydedd ICSEI.

Ym mis Medi 2016, penodwyd yr Athro Harris i'r Cyngor Ymgynghorwyr Addysg Rhyngwladol (ICEA) i gynnig cyngor ar bolisi addysg i Brif Weinidog yr Alban a Dirprwy Brif Weinidog Cymru. Mae ei chyfnod yn y swydd yn dod i ben ym mis Medi 2020. Mae hi'n Gymrawd Academi'r Gwyddorau Cymdeithasol, yn Gymrawd Cymdeithas Ddysgedig Cymru ac yn Gymrawd Cymdeithas Frenhinol y Celfyddydau.

1. Diddordebau ymchwil: Arweinyddiaeth addysg, dysgu proffesiynol a gwella systemau ysgolion.

2. Meysydd ymchwil posibl ar gyfer goruchwylio PhD: Dulliau ymchwil, ysgolion pob oed.

Caiff Dr Michelle Jones ei chydnabod yn rhyngwladol yn arbenigwr mewn arweinyddiaeth addysgol, dysgu proffesiynol a dysgu cyfunol/gwrthdro. Roedd hi'n Athro Cyswllt ac yn Ddirprwy Gyfarwyddwr y Sefydliad Arweinyddiaeth Addysgol, Prifysgol Malaya, lle bu'n arwain ar Ddatblygiad Academaidd a Rhyngwladoli yn ogystal â chyfrannu at ysgrifennu Cynllun Academaidd y Brifysgol.

Mae Dr Jones wedi bod yn ymgynghorydd addysg ar gyfer Banc y Byd ers 2010, yn cyfrannu at nifer o brosiectau ymchwil a datblygu a chynorthwyo â'r gwaith o wella ysgolion mewn amgylchiadau heriol mewn rhanbarthau amrywiol yn Rwsia.

Yn fwy diweddar, mae wedi bod yn gweithio gydag asiantaethau'r llywodraeth yn Lloegr, Rwsia, Singapôr, Awstralia a Maleisia gan gynorthwyo â'r gwaith o ddylunio a chyflawni eu rhaglenni dysgu proffesiynol ac arweinyddiaeth.

Mae Dr Jones yn Gymrawd Ymchwil Sefydliad Addysg Hong Kong ac yn Uwch-gymrawd Ymchwil yn y Brifysgol Ymchwil Genedlaethol, Ysgol Uwch Economeg Moscow. Mae hi'n gyd-olygydd 'School Leadership and Management' ac yn Gymrawd Cymdeithas Frenhinol y Celfyddydau.

Ar hyn o bryd, mae Dr Jones yn arwain prosiect mawr ar gyfer Llywodraeth Cymru sy’n datblygu Fframwaith Cenedlaethol ar gyfer Achredu Proffesiynol, a fydd yn cael ei gyhoeddi gan y Gweinidog Addysgu yn ystod haf 2019.

Arweiniodd Dr Jones ddigwyddiad ESRC a gynhaliwyd ym Mhrifysgol Abertawe ym mis Hydref 2018.

1. Diddordebau ymchwil: Anghenion Dysgu Ychwanegol / Anghenion Addysgol Arbennig Addysg athrawon; defnyddio data eilaidd mewn ymchwil addysgol; ysgolion pob oed.

2. Meysydd ymchwil posibl ar gyfer goruchwylio PhD: Yr iaith Gymraeg mewn addysg; datblygiad cwricwlwm Cymru; datblygiad plentyn.

Cwblhaodd Dr Cathryn Knight ei PhD yn ddiweddar ond mae hi eisoes wedi cyhoeddi erthygl ac yn cymryd rhan mewn prosiect ymchwil EWC a arweinir gan Harris a Jones. Mae hi hefyd yn rhan o'r cynnig ERASMUS gyda Harris a Jones a fydd yn cael ei gyflwyno erbyn 19 Mawrth, ac yn rhan o fenter gan Lywodraeth Cymru sy'n canolbwyntio ar Anghenion Dysgu Ychwanegol.

1. Diddordebau ymchwil: Addysg Gychwynnol Athrawon, Ymchwil 'Agos i Ymarfer', Plentyndod Cynnar, addysg â chymorth cŵn.

2. Meysydd ymchwil posibl ar gyfer goruchwylio PhD: Addysgu a Dysgu, addysg â chymorth cŵn.

Mae cefndir Dr Lewis mewn addysg gynradd ac mae wedi bod yn ymgynghorydd rhifedd awdurdod lleol. Mae Dr Lewis wedi bod yn weithgar wrth weithio gydag ysgolion a sefydliadau allanol i ddatblygu ymchwil 'agos i ymarfer' a phrosiectau ymholi.

Yn ogystal â chyfrannu at brosiectau ymchwil ar raddfa fawr yn Ysgol Addysg Prifysgol Abertawe, yn ddiweddar dyfarnwyd nifer o grantiau i weithio gydag ysgolion ledled consortia rhanbarthol iddi. Bydd y rhain yn canolbwyntio’n bennaf ar agweddau ar addysgeg, er enghraifft addysgu algebra mewn ysgolion cynradd, effaith cŵn ar les disgyblion yn yr ystafell ddosbarth ac effaith gweithio ysgolion-i-ysgolion ar arweinyddiaeth penaethiaid.

Mae ei harbenigedd ymchwil mewn datblygu sgiliau meddwl plant yn bennaf, addysgeg y blynyddoedd cynnar a datblygiad proffesiynol athrawon.

Derbyniodd PhD Dr Lewis, archwilio meddwl ymhlith plant ifanc, Wobr Ymchwil Howard Tanner gan IPDA Cymru.  

Mae Jacky wedi gweithio ers 10 mlynedd fel darlithydd ac ymchwilydd sefydliadau AU, gan weithio ym Mhrifysgol Metropolitan Caerdydd a Phrifysgol Abertawe. Mae ymchwil Jacky yn ystyried plentyndod cynnar o safbwyntiau cymdeithasegol a daearyddol, gan ganolbwyntio ar ymchwil ynghylch hawliau plant mewn lleoliadau gofal plant ac addysgu i blant bach. 

Mae Jacky yn arweinydd cenedlaethol ym maes hawliau plant ac mae hi'n cydlynu'r Rhwydwaith Hawliau Plant mewn Blynyddoedd Cynnar (CREYN). Mae'r rhwydwaith CREY yn dod ag academyddion, llunwyr polisi, sefydliadau anllywodraethol ac ymarferwyr ynghyd i rannu gwybodaeth a gweithio ar y cyd. Cwblhaodd ei PhD, a oedd yn ymchwilio i fynediad plant at eu hawliau yng Nghymru ac effaith rhyw ar fynediad at hawliau yn 2010. Yna, datblygodd Jacky ei gwaith ymchwil wrth ganolbwyntio ar hawliau plant yng Nghymru a hawliau chwarae yn fwy penodol.

Mae Dr Tyrie wedi cyhoeddi erthyglau am hawliau mewn rhai o'r cyfnodolion canlynol: The International Journal of Children’s Rights, The British Journal of Sociology a Wales Journal of Education. Mae Jacky wedi bod yn brif ymchwilydd ar y prosiect canlynol:  ‘Home Based Support: Pop in and Play’ a ‘Participation in Early Education’. Ar hyn o bryd, mae Jacky yn ymchwilio i ffyrdd o archwilio profiad 'byw' plant o hawliau dynol.